Zelf doen

Een belangrijke trend is dat er tussen burgers en instituten steeds kortere lijntjes ontstaan en dat burgers steeds meer zelf regelen. In de corporatiesector zien we bijvoorbeeld apps verschijnen waarmee huurders de voortgang van het onderhoud aan hun woning kunnen zien. Ook kunnen ze zelfs aangeven welke badkamertegels of keukenkastjes zij willen, wanneer hun keuken verbouwd wordt. Of wat dacht u van apps waarmee huurders reparatieverzoeken direct aan de monteur kunnen doorgeven?

Transparant

Daarnaast is transparantie in deze tijd ook erg belangrijk. Corporaties spelen hierop in, onder meer door met de Aedes-benchmark de prestaties van de corporatie inzichtelijk te maken. Niet alleen de financiële prestaties; ook bijvoorbeeld de tevredenheid van huurders in inzichtelijk. Vanaf dit jaar meet de benchmark ook de duurzaamheid van corporaties.

Deeleconomie

Een derde belangrijke maatschappelijke trend is de deeleconomie. In de corporatiesector zien we die vaak terugkomen in de vorm van illegale onderhuur via AirbnB. Een redelijk nieuw fenomeen, waar corporaties onverwacht mee geconfronteerd worden en een oplossing voor gezocht wordt. Zo bekijken corporaties en gemeente in Amsterdam of ze tot een gezamenlijk handhavingsbeleid op dit onderwerp kunnen komen.

Leidt toenemende digitalisering tot krimp van het aantal corporaties? Of is het een manier om nieuwe diensten – of wellicht zelfs markten – te betreden in de verdere toekomst, en daarmee de sector een nieuwe impuls te geven?

Digitalisering zal een flinke bijdrage kunnen leveren aan het verder verlagen van bedrijfslasten, maar of het tot een afname van het aantal corporaties zal leiden, valt nog te bezien. Vanzelfsprekend is het belangrijk dat corporaties binding hebben met het gebied waar zij woningen verhuren.

Over nieuwe diensten of markten

Woningcorporaties zijn gebonden aan de Woningwet, die het corporaties niet toestaat andere diensten aan te bieden of andere markten te betreden. De digitalisering biedt wel mogelijkheden om de samenwerking met andere maatschappelijke organisaties te verbeteren. Bijvoorbeeld op het gebied van leefbaarheid. Minister Blok heeft de mogelijkheden voor corporaties om aan de leefbaarheid van wijken en buurten te werken beknot, door vast te leggen dat corporaties nu maximaal €125 per woning, per jaar mogen uitgeven aan leefbaarheid. Terwijl bijvoorbeeld huismeesters bij uitstek weten hoe het met de leefbaarheid in een wijk of buurt gesteld is. Zij weten ook wat er moet gebeuren. Door de digitalisering kan die huismeester bijvoorbeeld na een huisbezoek makkelijk op zijn telefoon of tablet aan het sociaal wijkteam laten weten dat een bewoner hulp nodig heeft.

Is digitalisering bij uitstek het middel om te komen tot betere dienstverlening, samenwerking, transparantie en uiteindelijk betere sociale huisvesting in Nederland? Of is het slechts één van de middelen?

Het is een belangrijk middel, maar niet het enige. Belangrijk is juist ook het menselijke contact, bijvoorbeeld in de dienstverlening. Natuurlijk worden huurders er blij van als ze bij een lekkage via een app direct een afspraak kunnen maken met een monteur. Als die monteur bij zijn bezoek ook nog even een praatje maakt met de oudere, eenzame bewoner, is dat helemaal perfect. Dat geldt ook voor samenwerkingen tussen corporaties. We kunnen wel allerlei online community ‘s oprichten om samen te werken, maar als we elkaar niet af en toe ontmoeten, komt zo’n samenwerking toch minder vaak goed van de grond.

Moedigt Aedes investeringen in systemen, processen en kennis op dit gebied aan of vindt zij dit een eigen verantwoordelijkheid van de individuele corporatie?

In dit kader bereidt Aedes nu juist een groot project voor: het collectief professionaliseren van de informatievoorziening van corporaties. Daarbij gaat het in eerste instantie om de verantwoordings- en prognose-informatie die corporaties elk jaar naar de Autoriteit woningcorporaties (Aw) en het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) sturen. Dat kost corporaties nu nog vaak veel tijd en soms is sprake van een ‘houtje-touwtje methode’. Medewerkers moeten deze informatie namelijk vaak uit verschillende systemen halen en bij elkaar brengen in een Excelbestand voordat ze het doorsturen. Dat kan sneller en beter. Corporaties kunnen hieraan bijdragen door ervoor te zorgen dat zij deels dezelfde standaard processen, procedures – en misschien zelfs systemen – gebruiken. Aw, WSW en alle andere partijen die informatie vragen aan corporaties moeten dit ook op dezelfde manier doen en dezelfde definities hanteren. Dat maakt het voor iedereen makkelijker. Aedes wil graag de regisseur zijn in dit proces van professionalisering. Hierbij wordt nauw samengewerkt met corporaties en NetwIT, de organisatie van IT-managers binnen de corporatiesector alsook CORA en VERA. Uiteraard werken we ook samen met partijen als de Aw, het WSW en het ministerie van BZK én bijbehorend leden.

Welke risico’s ziet Aedes in de toenemende digitalisering van processen, systemen, toezicht?

Hoe meer gegevens men digitaal opslaat, hoe groter het risico dat er gegevens in verkeerde handen vallen. Het risico op datalekken is wat mij betreft dan ook het belangrijkste risico dat corporaties door de digitalisering lopen. U moet er toch niet aan denken dat hackers gegevens van huurders in handen krijgen en doorverkopen. De sector is zich zeer bewust van dit soort risico’s en doet er alles aan ze te voorkomen. Zo organiseert Aedes bijeenkomsten met dit thema en publiceerde Aedes in mei de Handreiking Gegevensbescherming, met handvatten voor corporaties. NetwIT kwam in april al met de Baseline Informatiebeveiliging Corporaties (BIC), een pakket randvoorwaarden voor goede informatiebeveiliging.

Wat zou het huidige of volgende kabinet kunnen doen om corporaties te ondersteunen bij hun langetermijnambities op het gebied van digitalisering?

Digitalisering vraagt om forse investeringen, dus het zou flink helpen als de verhuurdersheffing van tafel gaat. Sommige corporaties hebben door die heffing nu al zo weinig ruimte om te investeren, dat ze broodnodige nieuwbouwprojecten moeten uitstellen of afblazen.

Welke boodschap wil Aedes aan elke corporatie op dit vlak meegeven?

Pak de kansen die digitalisering ons en de huurders biedt. Kijk – samen met huurders – wat werkt en wat niet, experimenteer. En deel uw ervaringen, leer van elkaar!

Dit artikel is een bijdrage van Marc Calon (voorzitter bij Aedes) aan de themaweek ‘De digitale corporatie’.